ΚΑΝΕΝΑ ΦΕΓΓΑΡΙ

Από το απόγευμα της Παρασκευής έως το απόγευμα του Σαββάτου διάβασα απνευστί το βιβλίο του Ισμαήλ Μπεά, Επιστροφή στη ζωή (A long way gone, 2007). O Ισμαήλ, σήμερα 27 ετών ζει στη Νέα Υόρκη, και στο βιβλίο του περιγράφει το πώς επεβίωσε μέσα στις τραγικές συνθήκες του εμφυλίου πολέμου στη Σιέρα Λεόνε από τα 12 ως τα 15 του χρόνια. Ο πόλεμος αυτός χαρακτηρίζεται στην καθομιλουμένη μέσα στο βιβλίο ως "τρέλα", και από αυτήν την τρέλα γλίτωσε ο Ισμαήλ, χάνοντας την οικογένειά του και αρκετούς φίλους, αλλά και την παιδική του ηλικία, στρατολογημένος στρατιώτης, που υπέστη πλύση εγκεφάλου για να σκοτώνει αδίστακτα υπό την επήρεια ναρκωτικών και ταινιών τύπου ράμπο, μαζί με άλλα παιδιά, ηλικίας 7 έως 17 ετών.

Διαβάζοντας το βιβλίο σκέφτηκα έναν ορισμό, άνθρωπος είναι ένα ον που αφηγείται. Ο Ισμαήλ αφηγείται, ακολουθώντας την παράδοση των συμπατριωτών του, που αγαπούν την εξιστόρηση διδακτικών ή αστείων παραβολών, κι είναι αυτή η αφήγηση το βαμβακερό νήμα που τον κρατάει δεμένο με τη βασανισμένη του χώρα αλλά και ο μίτος με τον οποίο ξαναβρίσκει το ανθρώπινο πρόσωπό του.

"Πρέπει να κοπιάσουμε για να γίνουμε σαν το φεγγάρι". Ένας γέρος στο Καμπάτι επαναλάμβανε συχνά αυτήν την φράση σε όσους περνούσαν μπροστά από το σπίτι του πηγαίνοντας στο χωράφι τους ή στο ποτάμι για να φέρουν νερό, να κυνηγήσουν ή να συλλέξουν χυμό από τους φοίνικες.

Θυμάμαι που είχα ρωτήσει τη γιαγιά μου τι εννοούσε ο γέρος. Μου είχε εξηγήσει ότι με αυτήν τη φράση υπενθύμιζε στους ανθρώπους να συμπεριφέρονται πάντα με τον καλύτερο τρόπο και να είναι καλοί με τους άλλους. Είχε πει ότι οι άνθρωποι διαμαρτύρονται όταν έχει πολύ ήλιο και κάνει ανυπόφορη ζέστη, αλλά κάνουν το ίδιο και όταν βρέχει πολύ ή όταν κάνει κρύο. Όμως κανείς δεν γκρινιάζει όταν λάμπει το φεγγάρι. Τότε όλοι είναι ευτυχισμένοι και ο καθένας με τον τρόπο του εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στο φεγγάρι. Τα παιδιά παρατηρούν τις σκιές τους και παίζουν στο φως του, οι άνθρωποι μαζεύονται στην πλατεία, λένε ιστορίες και χορεύουν όλη τη νύχτα. Πολύ όμορφα πράγματα συμβαίνουν όταν λάμπει το φεγγάρι. Αυτοί είναι κάποιοι από τους λόγους, για τους οποίους θα έπρεπε να θέλουμε να γίνουμε σαν το φεγγάρι.

(...) Αφού έμαθα γιατί θα έπρεπε να κοπιάσουμε για να γίνουμε σαν το φεγγάρι άρχισα να το παρατηρώ προσεκτικά. Κάθε νύχτα, όταν έβγαινε στον ουρανό το φεγγάρι, ξάπλωνα στο χώμα έξω από το σπίτι και το κοιτούσα σιωπηλός. Ήθελα να ανακαλύψω γιατί ήταν τόσο ελκυστικό και λατρευτό. Μαγεύτηκα από τα διαφορετικά σχήματα που έβλεπα μέσα του. Κάποιες νύχτες έβλεπα το κεφάλι ενός ανθρώπου. Είχε κοντή γενειάδα και φορούσε ναυτικό καπέλο. Άλλοτε έβλεπα έναν άνδρα να κόβει ξύλα με το τσεκούρι του και μερικές φορές μια γυναίκα να νανουρίζει ένα μωρό στην αγκαλιά της. Τώρα, όποτε έχω την ευκαιρία να παρατηρήσω το φεγγάρι, βλέπω ακόμα εκείνες τις εικόνες που έβλεπα στα έξι μου και με ευχαρίστηση συνειδητοποιώ ότι αυτό το κομμάτι της παιδικής ηλικίας μου παραμένει ζωντανό μέσα μου". (σελ.35-36, εκδ. Κέδρος 2008, μετάφρ. Δημ. Μιχαήλ).

Τελειώνοντας το βιβλίο δεν είδα κανένα φεγγάρι πάνω απ΄την Αθήνα, παρά έναν άγριο χορό φωτιάς γύρω από το σώμα ενός δολοφονημένου έφηβου.

Καλή αντάμωση, Αλέξη.